Hoe is het om hooggevoelig te zijn?

In gesprek met HSP’ers die werken in het onderwijs

“Weet je Hetty, wat ik zó lastig vind om mee om te gaan? Als iemand me iets vertelt, met een probleem worstelt… dan houdt dit me lang bezig. Het kost me vaak zelfs méér energie dan degene die het probleem zelf heeft!” We schoten er allemaal om in de lach. Iemand heeft zijn hart gelucht en zij liep er nog dagen mee rond… het was zó herkenbaar. Slecht nieuws komt bij HSP’ers keihard binnen en houdt hen lang bezig. Het is zo moeilijk om los te laten.

Ik was benieuwd hoe het op hun werk ging in het onderwijs. Een docente vertelt dat ze als lerares in het basisonderwijs ontdekte dat ze hooggevoelig was. Zij vindt het best wel eens lastig, hoe heerlijk ze haar werk ook vindt. “Ik voel de leerlingen snel aan, de stemming in de klas, waar knelpunten liggen. Daar kan ik snel op in spelen. Alleen, dit kan me ook weer veel energie kosten omdat ik veel dingen zie en voel, ik blijf erover nadenken en kan het soms moeilijk loslaten. Mijn betrokkenheid bij de leerlingen en hun ouders kan té groot worden, dat heb ik nu steeds beter door. Het gaat soms ten koste van mijzelf.”

Voor iedereen was het een zoektocht uit te vinden hoe ze het best met gevoeligheid om kunnen gaan. Ieder heeft zo zijn eigen ‘strategie’ ontwikkeld. “Ik ga tegenwoordig juist vroeger óf later boodschappen doen, dan is het namelijk rustiger in de winkels.” Een ander vertelt: “In een restaurant zoek ik graag een plekje aan de zijkant en het liefst met de rug naar mensen toe.” Vakanties worden wat meer aangepast: “Tijdens vakanties ben ik graag in de natuur. Als ik in de drukte ben, voel ik me ongemakkelijk, dan wil ik het liefst weg. Niet naar drukke oorden, niet naar een grote stad, dat overweldigt me. ”

Als HSP’er zijn ze allemaal gesteld op rust in huis, stilte. Met een gezin is dat natuurlijk wat lastiger. “Nee, ik heb nooit een radio aan”, vertelt een docente. Ik houd ook niet zo van tv, tenminste niet die drukke programma’s en als er geweld op tv is, wend ik mijn hoofd af en doe mijn oren dicht. Echt, ik vind dat vreselijk.”

HSP’ers voelen anderen als vanzelf aan en hebben snel door waar anderen behoefte aan hebben. De valkuil is dan ook dat zij graag aan die behoeftes willen voldoen. “Ik vind het fijn om anderen te helpen. Een fijn gesprek hebben, iets aanreiken waardoor je een ander kunt helpen. Mensen voelen zich snel op hun gemak bij mij. Je kunt een luisterend oor zijn, maar ook als er een conflict dreigt, kun je dit in goede banen leiden. De harmonie bewaken, dat zit gewoon in mijn bloed.” De anderen knikken instemmend.

We kwamen tot de conclusie dat het soms zinvol is om je bewust af te sluiten van je omgeving. “Een klein beetje “egoïstisch” zijn”, noemde iemand dat, “daar waar het kan, om jezelf te beschermen, omdat het anders ten koste van jezelf, van je eigen energie, gaat.”

Onderzoek hooggevoeligheid en werk Deel 3: Werk en privé balans (slot)

Vandaag het laatste artikel over HSP’ers en werk met informatie uit de scriptie van Merel Hoefs. Dit artikel gaat over de invloed van werk op het privéleven van hooggevoelige mensen.

Werk kan vaak zwaar zijn, ervaren veel HSP’ers. Dan gaat het niet zo zeer om het werk zelf, als wel om wat erbij komt. Slechte concentratie wordt in het onderzoek vaak genoemd als iets waar HSP’ers last van hebben. De reden waarom zij zich slecht kunnen concentreren, is meestal gelegen in de omgeving: wanneer een hooggevoelige in grote groepen is, omringd wordt door hard geluid of wanneer er meegekeken wordt wanneer hij zijn werk doet.

Voor hooggevoeligen is het belangrijk dat zij hun eigen agenda kunnen inplannen en zelf hun werktempo kunnen bepalen. Het goed inplannen blijkt vaak lastig te zijn omdat HSP’ers verkeerd inschatten wat ze aankunnen en teveel op hun schouders nemen. Omdat ze vaak ook perfectionistisch zijn, zullen ze hun werk en hun taken goed willen doen, wat ook meer tijd kost. Zo neemt het werk een groot deel van hun energie in beslag en gaat het ten koste gaat van hun persoonlijke behoeften.

Hooggevoelig zijn voegt iets toe aan het werk, vinden de mensen die deelnamen aan het onderzoek. Veel hooggevoeligen gebruiken in hun werk hun eigen ervaringen.

Uit het onderzoek komt naar voren dat maar een enkele collega of alleen de baas op de hoogte is van de hooggevoeligheid. Hooggevoeligheid lijkt geen item dat makkelijk bespreekbaar wordt gemaakt. Meerderen geven aan dat ze zich op hun werk vaak niet begrepen voelen.

Op het werk en thuis hebben hooggevoeligen een grote behoefte aan een moment alleen zijn. Dat moment gebruiken zij om zich weer “op te laden”. Ook zoeken hooggevoeligen minder vaak gezelschap tijdens pauzes of na werktijd omdat ze die tijd hard nodig hebben om hun ervaringen alleen te verwerken. Ze zijn daardoor minder zichtbaar voor collega’s en leidinggevenden en hebben soms een minder groot netwerk in de organisatie. Om goed te kunnen functioneren hebben HSP’ers dus tijd nodig, liefst een moment alleen, anderzijds vinden zij het prettig om contact met anderen te hebben. Het gebrek aan menselijk contact op het werk kan ervoor zorgen dat een gevoel van onzekerheid en frustratie ontstaat. Als deze negatieve gevoelens meegenomen worden naar huis, wordt het thuis lastiger. Men begint thuis te klagen over het werk. Ruzie kan ontstaan waardoor HSP’ers thuis afstand nemen of afstand voelen. Restultaat: de volgende dag komt men niet alleen met de frustratie over het werk op het werk maar ook met de frustratie van thuis. Deze wederzijdse werk en privé-beïnvloeding neemt de balans tussen werk en privé weg. Hierdoor wordt het nog lastiger om alle ervaringen te verwerken en rust te vinden.

Voor HSP’ers is het dus zaak op het werk een manier te vinden waarop zij zo goed mogelijk kunnen functioneren waardoor het werk minder zwaar wordt en het privé ook makkelijker kan worden. Dat betekent naar mijn idee dat het goed is dat hooggevoeligheid bespreekbaar wordt gemaakt. Niet zweverig of zielig maar concreet. Wat heb jij nodig om goed te kunnen functioneren? Hoe kun je dat in jouw werk realiseren?

Wil jij leren beter om te gaan met jouw grenzen, wil je leren aan anderen jouw grens aan te geven? Stuur me even een mailtje, bij voldoende deelname gaan we er dit najaar in een kleine groep, in een paar bijeenkomsten mee aan de slag! info@balans-coaching.nl

 

 

 

 

Onderzoek hooggevoeligheid en werk – Deel 2: Op de werkvloer

 

Uit het onderzoek van Merel Hoefs kwamen nog een aantal opvallende zaken naar voren. Deze bespreek ik hieronder. Dit deel gaat met name over hooggevoelig zijn op het werk.

Hoe zit dat nu met hooggevoeligheid? Hebben HSP’ers scherpere zintuigen? Dat blijkt niet uit de theorie, het verschil met niet-hooggevoeligen zit in het opnemen van meer prikkels en de diepere verwerking van deze prikkels.

Veel HSP’ers hebben een baan waarbij het helpen van een ander voorop staat of waarbij in elk geval veel contact met andere mensen is. Mensen helpen en begeleiden is wat de deelnemers aan het onderzoek allemaal belangrijk vinden en graag doen. HSP’ers zijn zorgzame mensen. Voor hen is zorgzaam zijn niet zo moeilijk, zij voelen immers goed de emoties en behoeften van anderen aan en kunnen daardoor makkelijker een vertrouwensband creëren.

Op de werkvloer kunnen hooggevoeligen goed sferen aanvoelen en problemen voorzien. Zij kunnen dan ook als eerste last hebben van een ongezonde situatie op de werkplek, bijvoorbeeld een te hoge werkdruk. De indruk kan ontstaan dat hooggevoeligen vaker problemen hebben dan niet-hooggevoeligen. Toch is dat niet het geval, in de loop van de tijd krijgen ook andere werknemers last van de problemen die HSP’ers ervaren. HSP’ers zijn dan als het ware een voorbode. Zou een organisatie de problemen dan direct goed oppakken, dan kan de sensitiviteit van HSP’ers dus helpen om verdere problemen in de organisatie te voorkomen.

Uit de resultaten van Merels onderzoek blijkt dat hooggevoeligen tijdens het werken last kunnen hebben van zaken in hun omgeving zoals geluid, drukte en het aanvoelen van emoties/sferen van anderen. Hierdoor kunnen zij zich slecht concentreren. Ze hebben vaak behoefte aan een moment alleen zijn. Wanneer dat niet mogelijk is, blijven de prikkels opstapelen waardoor overprikkeling plaats vindt. Overprikkeling is het ver overschrijden van de eigen grenzen.

Een kenmerk van hooggevoeligheid is dat hooggevoeligen minder goed presteren in een competitiesfeer en goed kunnen werken in een klimaat van warmte en bemoediging. Velen zijn verlegen en zeggen weinig als anderen aan het praten zijn. Ze hebben weliswaar zelf ook iets te zeggen, maar dit komt er vaak niet uit als er teveel en met felheid gereageerd wordt. Zo houden hooggevoeligen meestal niet van agressieve persoonlijke promotie en hopen zij op te vallen door hun eerlijke, harde werken. Hierdoor nemen ze soms te veel hooi op hun vork.

Samengevat zou gezegd kunnen worden dat hooggevoeligen vaker van nature heel plichtsgetrouw, loyaal, fel op kwaliteit en goed in detail zijn. Het zijn meestal intuïtieve visionairs, vaak begaafd, attent op behoeften van klanten en relaties en zij hebben vaak een goede invloed op het sociale klimaat op de werkplek.

Tip: gebruik een visualisatie-oefening om jezelf van alle prikkels af te schermen.

Wil jij leren beter je grens aan te geven? Stuur me even een mailtje, bij voldoende deelname gaan we er dit najaar in een kleine groep, in een paar bijeenkomsten mee aan de slag! info@balans-coaching.nl

 

Onderzoek hooggevoeligheid en werk – Deel 1: Geef je grens aan!

Onlangs las ik een interessante scriptie van Merel Hoefs: Hooggevoeligheid, gave of opgave. Het is een afstudeerproject voor de opleiding Toegepaste Psychologie en van vrij recente datum: februari 2013. De vraag die Merel in dit onderzoek bestudeert is: wat zijn de positieve en negatieve ervaringen van hooggevoeligen met betrekking tot werk? Zij heeft zowel theorie bestudeerd als interviews met hooggevoeligen gehouden. In een paar artikelen wil ik de uitkomsten van haar onderzoek bespreken. Hieronder het eerste deel.

Een van de opvallendste feiten uit haar onderzoek vond ik het gegeven dat hooggevoeligen over hun grenzen gaan omdat ze het lastig vinden om hun eigen grenzen aan te geven. Het gaat hierbij om het aan anderen aangeven van eigen grenzen en daadwerkelijk stoppen bij die grens. In mijn praktijk herken ik dat, veel HSP’ers vinden het herkennen, accepteren en omgaan met hun grenzen erg lastig.

Uit het onderzoek van Hoefs komt naar voren dat hooggevoeligen hun eigen grens kennen en lichamelijk opmerken maar er vaak niets mee doen. De belangrijkste reden: ze zijn bang zijn voor de reactie van een ander. Ze willen zich geen zwakkeling of zeur voelen. Vaak kiezen ze er dan voor om niets te zeggen. Liever nog passen ze zich aan hun omgeving aan en nemen de stress van het werk mee naar huis waardoor ze soms een lange tijd nodig hebben om tot rust te komen. 80% Van de deelnemers aan het onderzoek gaf aan dat wanneer zij een zware werkdag gehad hebben zij één hele rustdag nodig kunnen hebben om bij te komen. Dat is natuurlijk relatief veel! Hierdoor lopen hooggevoeligen meer kans op burn-out, overspannenheid en andere uitputtingsklachten. Immers door geen grenzen aan te geven en dus geen rekening te houden met de behoefte aan het verwerken van prikkels ontstaat overprikkeling. Dit leidt tot stress en chaotische gedachten waardoor iemand gaat piekeren en slecht kan gaan slapen. Een HSP’er kan dan verschillende lichamelijke klachten hebben, met name vermoeidheid wordt in het onderzoek vaak genoemd. Door deze klachten wordt men dan weer extra gevoelig voor licht, geluid en emoties van anderen. Zo ontstaat een vicieuze cirkel. Meerdere geïnterviewden geven aan dat ze tijdens een staat van overprikkeling hun eigen emoties niet meer in de hand hebben. Het negeren van lichamelijke en geestelijke signalen dat iemand over zijn grens is gegaan, blijkt maar voor korte tijd vol te houden. Uiteindelijk ontstaan uitputtingsverschijnselen en wordt men gedwongen stil te staan. Hetgeen ik een kenmerk van burnout vind.

Tip: zeker voor HSP’ers geldt: plan je dag niet te vol, zorg dat er voldoende ruimte is om te ontladen, te ontspannen en alle indrukken te verwerken.

Wil jij leren beter je grens aan te geven? Stuur me even een mailtje, bij voldoende deelname gaan we er dit najaar in een kleine groep, in een paar bijeenkomsten mee aan de slag! info@balans-coaching.nl

 

HSP en burnout

 

‘Ik heb mijn hele leven geprobeerd te leven zoals anderen het doen, maar ik kan het niet. Ik kan niet tien dingen tegelijk doen, een hele dag een vol programma en dan ’s avonds ook nog leuk naar een feestje. Waarom ik niet? Ik doe zó mijn best!’

 

Herken je dat? Toen ik deze opmerking vaker hoorde van cliënten en situaties met elkaar vergeleek, viel me op dat de mensen die dit zeiden een paar kenmerken gemeen hadden. Ik ging op onderzoek uit en ontdekte toen, voor het eerst, dat het hoog sensitieve mensen waren. Toen viel bij mij het kwartje.

Hoog sensitieve mensen (HSP’ers) proberen vaak te leven zoals “ieder ander”. Maar het werkt niet voor hen. Niet op de manier zoals “ieder ander” het doet. Omdat hoog sensitieve mensen veel meer open staan voor wat er om hen heen gebeurt, doen zij veel meer indrukken op dan “ieder ander”. Indrukken die ze niet weg kunnen filteren, alles wordt opgemerkt en moet verwerkt worden. Je kunt je wel voorstellen dat dit veel meer energie kost, want er is dan nogal wat om te verwerken. Hoogsensitieve mensen kunnen een gesprek met iemand voeren en tegelijkertijd merken dat er ergens een hinderlijk piepje is, de hond van de buurvrouw af en toe blaft, de radio aan staat, enz. Alles wordt opgemerkt en geregistreerd. En dat is nog maar een deeltje van hoog sensitiviteit. Want heel vaak merken zij ook op hoe degene met wie ze praten in hun vel zit. Dat opmerken gaat niet altijd bewust, het kan ook onbewust. Na een gesprek komen ze thuis en voelen ze zich bijvoorbeeld vreselijk verdrietig. Raar, want er was immers niets om verdrietig over te zijn? Ze checken in gedachten wat er gebeurd is… niets bijzonders. Waarom dan toch zo verdrietig voelen? Waarschijnlijk hebben zij de onderliggende stemming van hun gesprekspartner overgenomen. En ook dat kost energie. Geen wonder dat HSP’ers hartstikke druk zijn: ze moeten net zo goed en snel kunnen werken als andere mensen, ze hebben meer indrukken om te verwerken én ze voelen ook nog eens meer dan een gemiddeld mens.

In mijn praktijk zie ik het regelmatig: een burnout bij een hoog sensitief persoon. Soms niet eens de eerste burnout maar de tweede of derde… Naar mijn idee is een van de belangrijkste dingen die hoogsensitieve mensen moeten leren, dat het leven voor hen nooit zal worden zoals zij dat zien bij ‘ieder ander’. Dat klinkt dramatisch, ik zeg het graag zwart wit natuurlijk. Wat ik hiermee bedoel is dat het een gegeven is, een feit, dat áls je hoogsensitief bent, je nu eenmaal niet 10 dingen tegelijkertijd kúnt, dát je energie nu eenmaal eerder op is dan die van ‘ieder ander’. Het is een feit dat je daar rekening mee moet houden, HSP’ers hébben nu eenmaal meer tijd nodig om alle indrukken te verwerken. Daar kun je tegenaan blijven boksen, maar het heeft geen enkele zin, integendeel, het put je nog verder uit. Accepteren dat jij, op dit gebied, iets anders in elkaar steekt, is een betere manier om hiermee om te gaan. Gun jezelf de tijd om te ontspannen, doe niet alle intensieve karweitjes achter elkaar maar verspreid ze over een paar dagen. Ben je dan een ‘ouwe tut’? Welnee, je bent dan iemand die snapt hoe jouw lichaam en geest in elkaar zit en goed voor jezelf zorgt!