Stress? Mopperen helpt

We stonden aan de afwas. We zijn het enige gezin in Nederland dat nog geen vaatwasser heeft, denk ik. Maar dat heeft ook zo zijn voordelen. Eén voordeel is dat mijn man en ik zo tijdens de afwas even bij kletsen. Gisteren was het echter geen bijkletsen. Meer ‘bij-mopperen’. Jawel, van mijn kant. Toen ik in een tehuis werkte voor zeer moeilijk opvoedbare kinderen werd het me al snel duidelijk: de groepsleider waar ze het meest van hielden daar mopperden de kinderen het meest mee. Dat komt omdat ze bij diegene ruimte en acceptatie vinden, dáár kan het zonder dat de relatie op het spel staat. Bij mij gaat het dus net zo: mijn man was vandaag aan de beurt! Ik moest ’s middags naar een bijscholing waardoor ik pas heel laat in de avond thuis zou zijn, ’t kwam me heel ongelukkig uit want een dag later zou onze dochter jarig zijn en daar moest nog het een en ander voor geregeld worden. En er lag nog werk op me te wachten waarvan ik vond dat ik dat eigenlijk al gedáán had moeten hebben. Ik voelde enige druk. Tijdens de afwas begon ik te mopperen: stoom afblazen. ‘Die kinderen ook, ze wéten potverdorie dat ze hun jas op moeten hangen, waarom liggen die jassen nou onder de kapstok? Leren ze dat dan nóóit?’ Mijn man is tamelijk nuchter, dus hij zei: ‘Nee, ’t zal nog wel vaker mis gaan’. Preciés het verkeerde antwoord! Nét wat ik nodig had om nog wat stress van me af te mopperen. ‘Ze zijn al 10 jaar’, foeterde ik, ‘zó moeilijk kan dat toch niet zijn? En die Dondald Duckjes, die liggen nóg op tafel, waarom ruimen ze die nou niet gewoon even op?’ ‘Dat zal ook nog wel even duren’, zei mijn man. Even duren? Huh? Ópruimen dat spul! Nu raakte ik goed op dreef. ‘En moet je kijken naar de vensterbank! Geen mens die bedenkt dat de planten daar half verlept staan, je kunt ze hóren roepen om een beetje water!’ Nu kreeg mijn man het door: het is moppertijd. ‘Heb je nog meer?’ vroeg hij. Preciés goed! Jazeker heb ik meer: de vloer ligt vol zand, de was hangt buiten aan de lijn in de zon tot kurk te worden, ik wil zó graag in de tuin werken maar vanmiddag moet ik alwéér weg, dochter is morgen jarig en we moeten écht nog wat spullen zien te kopen, heeft onze zoon er wel aan gedacht een cadeautje te kopen? En onze keuken is ook eigenlijk véél te klein, waar moeten we ‘alles’ toch laten? (leuk hè, ‘k haalde er werkelijk álles bij!) Als ik niets meer te mopperen heb en de afwas ondertussen gedaan is, geeft hij me een knuffel en zegt: ‘wat lucht dat toch lekker op hè? Even mopperen.’ En zo is dat. Soms is even mopperen helemaal zo slecht nog niet. Laat de kleine ergernissen niet de overhand krijgen. Natuurlijk weet ik ook wel dat de kinderen de jassen meestal wél ophangen, dat de vloer vanmorgen heus al geveegd is en er nu toevallig weer zand ligt, enz. De reden voor mijn gemopper is de druk die ik voel. ’s Middags en ’s avonds weg zijn terwijl een aantal belangrijke zaken nog niet geregeld zijn. Dat kun je ook anders oplossen: goed plannen en even rustig overleggen wie wat doet. Ja, dat kan. Maar soms even niet. Helemaal niet erg. Eerst even uitmopperen en dán samen overleggen.
Je hart luchten, dat lucht letterlijk op. Geeft nieuwe energie. Het handigst is om dit te doen bij iemand die je goed kent. En vraag gewoon ‘mag ik even tegen je aan mopperen? Je hoeft alleen maar te luisteren.’ De oplossingen… die kennen we namelijk zelf wel!

Hoe kan ik mijn gestresste collega helpen?

Gestresste collega’s… ik denk dat iedereen wel zo’n collega kent. Ze lopen snel, spreken snel, zijn gejaagd, druk-druk-druk. De stoomlocomotief is aan het werk!

In dit artikel wil ik ingaan op de vraag van een lezeres wat je kunt doen om je gestresste collega te behoeden voor overspannenheid of burnout. Een collega kan een man of vrouw zijn, in dit artikel spreek ik over ‘zij’.

Het meest vervelende van deze situatie is dat je collega totaal niet inziet hoe gestresst ze is terwijl jij met lede ogen moet toezien hoe ze zichzelf verder in de nesten werkt…

Stress kan verschillende oorzaken hebben. Heeft iemand teveel hooi op de vork? Zijn er thuis problemen? Heeft iemand het idee dat hij of zij moet presteren om waardering te krijgen? Of is iemand vanwege zijn persoonlijke situatie al een tijdje overbelast en is de werkdruk nu teveel?

Heb je zorgen over je gestresste collega dan is het goed een gesprek met hem of haar aan te gaan waarin je je zorgen uit. Op deze manier geef je het signaal: ik denk dat het niet goed met je gaat. De gestresste collega zal dit signaal heel vaak niet kunnen ‘oppikken’. Hoezo rustiger aan doen? Het werk moet toch gebeuren? Er is met mij toch niets aan de hand? Jij weet toch ook wel dat Marie ziek is en Piet met zijn rug zit? Nou, dan moeten we toch allemaal wat meer doen? Ik voel me goed hoor!

In mijn praktijk kom ik deze reactie vaker tegen. Bij deze mensen valt vaak het kwartje als ik hen vraag om de stressklachtenlijst in te vullen. ‘Oei! Zoveel klachten….?! Daar was ik me helemaal niet van bewust!’

Als je zelf in de stress zit, heb je dat namelijk niet altijd in de gaten. Dat is het fnuikende van stress: het bouwt zich langzaam op, stukje bij beetje komt er steeds meer bij. Ook komen er langzaam aan meer klachten, bijvoorbeeld hoofdpijn, sneller geïrriteerd zijn, gaan piekeren, onzeker worden, slechter slapen, spieren in nek en schouder gaan vast zitten, minder goed kunnen concentreren, moe worden, last van de darmen krijgen, enz.

Deze klachten zijn een signaal, het gaat niet goed! Ik merk dat mensen deze signalen vaak negeren. Iemand die zo gedreven is, denkt eerder ‘kom, nog even doorzetten, en dan is het klaar en heb ik rust’. Maar die rust komt nooit omdat zowel geestelijk als lichamelijk het stressniveau te hoog is en vaak is er gewoonweg teveel werk wat nog gedaan moet worden, let wel: naar het idee van de gestresste persoon.

Het gesprek met je gestresste collega aangaan is dus een eerste. Wat zeker niét helpt, is de ander proberen te overtuigen van jouw visie dat zij gestresst is. Sociale steun is belangrijk, laat haar weten dat zij er niet alleen voor staat, haal eens een kopje thee voor haar. Als je kunt, bied dan je hulp aan; vraag of je ergens mee kunt helpen. Laat je collega het verschil zien hoe relaxed ze eerder werkte en hoe gestresst ze nu rond loopt, noem concrete voorbeelden. Dit zou haar aan het nadenken kunnen zetten: is er toch iets aan de hand? Vervolgens zou je, als je persoonlijker met elkaar omgaat, samen kunnen verkennen waar de stress vandaan komt.

Ik denk dat het verstandig is dat de gestresste collega een gesprek aangaat met haar leidinggevende, dat zou je haar kunnen adviseren. In de ideale situatie heeft haar leidinggevende al gezien dat de collega niet goed functioneert. Een leidinggevende kan echter geen gedachten lezen.

Zeker als de stress werkgerelateerd is en chronisch dreigt te worden, is het aankaarten belangrijk. Het is verstandig dan niet te lang ‘door te modderen’, maar hulp in te roepen. Deze hulp kan bestaan uit bijvoorbeeld een gesprek met de huisarts of de bedrijfsarts. Dat kan helpen om weer grip te krijgen op het probleem. Zo nodig kan de arts ook doorverwijzen naar een gespecialiseerde hulpverlener.

Tenslotte kun je zelf een gesprek met je leidinggevende aangaan en vertellen dat je je zorgen maakt om je gestresste collega.